Droga od konstytucji PRL do obecnie obowiązującej Konstytucji R.P. nie była ani krótka ani łatwa. Miałem zaszczyt być jednym z parlamentarzystów Zgromadzenia Narodowego, które uchwaliło 2 kwietnia 1997 roku obecnie obowiązującą Konstytucję R.P. Została ona zatwierdzona przez Obywateli Rzeczypospolitej Polskiej w referendum, przeprowadzonym 25 maja 1997 roku.
* * *
Konstytucja 3 maja została uchwalona 3 maja 1791 roku dla Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Była pierwszą polską konstytucją. Była także pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej) nowoczesną ustawą zasadniczą. Zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, wprowadziła trójpodział władzy, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nie posiadającej ziemi (gołocie), wprowadziła polityczne zrównanie mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc najgorsze nadużycia pańszczyzny. Konstytucja formalnie zniosła praktycznie nieużywane od 27 lat (od wprowadzenia w 1764 roku skonfederowanej organizacji pracy Sejmu) liberum veto. Obowiązywała 14 miesięcy.
22 lipca 1807 Napoleon nadał Konstytucję Księstwa Warszawskiego. W okresie zaborów cesarz Rosji i król Polski Aleksander I nadał 27 listopada 1815 Konstytucję Królestwa Polskiego. 26 lutego 1832 roku została znowelizowana przez cara. Obowiązywała do 26 lutego 1832 roku, gdy Mikołaj I zastąpił ją Statutem Organicznym dla Królestwa Polskiego.
W czasie II Rzeczpospolitej Sejm Ustawodawczy uchwalił 20 lutego 1919 r. Małą Konstytucję. 15 lipca 1920 Sejm uchwalił Statut Organiczny Województwa Śląskiego (ściślej „Ustawę Konstytucyjną z 15 lipca 1920 r. zawierająca statut organiczny Województwa Śląskiego”). W miarę nowoczesna była Konstytucja marcowa, uchwalona 17 marca 1921. Obowiązywała do 23 kwietnia 1935 r. Została zmieniona nowelą sierpniową, uchwaloną 2 sierpnia 1926 i obowiązującą od 4 sierpnia 1926. Prezydent Ignacy Mościcki 23 kwietnia 1935 r. wprowadził ustrój prezydencko – autorytarny konstytucją kwietniową.
19 lutego 1947 r. uchwalono jako tymczasową Małą Konstytucję, zawierającą 32 artykuły. Była trzykrotnie zmieniana (8 listopada 1949, 20 marca 1950, 15 grudnia 1951).
Konstytucja PRL, zwana także konstytucją stalinowską, opracowana została na wzór stalinowskiej konstytucji ZSRR z 1936 r. Osobiście poprawki do jej projektu nanosił Józef Stalin. Uchwalił ją Sejm Ustawodawczy 22 lipca 1952 roku. Obowiązywała w niezmienionej treści do 31 grudnia 1989 r.
Po zakończeniu obrad Okrągłego Stołu, 7 kwietnia 1989 r. Sejm PRL uchwalił nowelę kwietniową, która wprowadziła (lub przywróciła) instytucje: Senat, urząd Prezydenta, Krajową Radę Sądowniczą. 29 grudnia 1989, częściowo demokratyczny tzw. Sejm kontraktowy, uchwalił nowelę grudniową. Wprowadziła ona zmiany w treści pierwszego rozdziału konstytucji PRL. Zmieniono nazwę państwa na „Rzeczpospolitą Polską”, usunięto artykuły o kierowniczej roli PZPR oraz przyjaźni ze Związkiem Radzieckim. Wprowadzono nowe zasady ustrojowe – demokratycznego państwa prawnego, sprawiedliwości społecznej, pluralizmu politycznego, swobodę działalności gospodarczej oraz ochronę własności. Przywrócono koronę orłowi białemu w godle Polski.
* * *
17 października 1997 r. Sejm uchwalił Małą Konstytucję – Ustawę Konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym. Obowiązywała od 8 grudnia 1992 do 16 października 1997.
2 kwietnia 1997 r. Zgromadzenie Narodowe R.P. (posłowie i senatorowie) uchwaliło obecnie obowiązującą Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej. (Miałem zaszczyt być jednym z uchwalających obecną Konstytucję).
do pobrania (pdf):